Religia i Polityka w Konflikcie:
Spór o Azyl w Kościele
Tendencje rozwoju na przestrzeni dziejów - Sytuacja obecna - Porównanie międzynarodowe
o  Koczują na materacach i w śpiworach, za schronienie służy im zakrystia lub piwnica parafialna. Są to osoby, które nie mając ważnego pozwolenia na pobyt w danym państwie, uciekają do zabudowań kościelnych, by w ten sposób uniknąć deportacji do rodzinnego kraju. W dzisiejszych czasach mówi się, że żyją one w "azylu kościelnym".

Ta forma "azylu kościelnego" upowszechniła się w ostatnich dziesięcioleciach. Wspólnoty chrześcijańskie różnych wyznań decydują się na przyjmowanie obcokrajowców ze względów humanitarnych lub jako gości. Z reguły władze kościelne i państwo różnie oceniają położenie azylantów: najczęściej nie zgadzają się co do tego, czy dana osoba może bezpiecznie wrócić do rodzinnego kraju czy też grożą jej tam prześladowania polityczne, tortury czy nawet kara śmierci.


o  W kościołach w Niemczech ukrywa się w ciągu roku średnio 100-400 osób, którym nie przyznano azylu. W całej Europie takich przypadków było od 1980 roku - daty przyjmowanej za początek odrodzenia azylu religijnego - aż 10 tysięcy.

Pierwszym orędownikiem współczesnego azylu kościelnego był w Europie kościół w Holandii (poza Europą także kościół w USA). Tamtejsi duchowni należeli do pierwszych, którzy przyjmowali uciekinierów. Poza tym Holendrzy doprowadzili do powstania sieci kontaktów między wspólnotami kościelnymi o podobnych zapatrywaniach na problem azylu kościelnego. 

Kościoły na obszarze niemieckojęzycznym wyróżnia to, że w pewnych pojedynczych przypadkach stale decydują się one na przyjmowanie obcokrajowców.Poza tym w krajach tych zarówno wewnątrz kościoła jak i poza nim toczy się zacięta dyskusja na temat legalności ochrony sakralnej. Oprócz kościołów w Republice Federalnej Niemiec, azylu udzielały też kościoły w Szwajcarii i rzadziej w Austrii.


o  Również w Wielkiej Brytanii coraz bardziej restrykcyjna interpretacja prawa cudzoziemców prowadzi do tego, że rośnie liczba przypadków udzielania azylu kościelnego. Na obszarze Skandynawii uciekinierom schronienia udzielają najczęściej kościoły w Norwegii: W 1993 roku przebywało tam jednocześnie w 140 kościołach średnio około 700 Albańczyków z Kosowa. Również w Szwecji i Danii miały miejsce przypadki udzielania azylu kościelnego.

W zachodniej i południowej Europie uciekinierom schronienia udzielały kościoły we Francji, Belgii, Włoszech i Hiszpanii. Międzynarodowe zainteresowanie wzbudziły przypadki udzielania azylu kościelnego kilkuset cudzoziemcom jednocześnie, na przykład w Paryżu w 1996 roku, czy też w Barcelonie i innych miastach hiszpańskich na początku 2001 roku. W krajach tych udzielanie azylu kościelnego służy często wyrażeniu protestu przeciw polityce wobec obcokrajowców lub też ochronie uciekinierów przed utratą dachu nad głową. W trakcie zawirowań związanych z konfliktami wywołanymi rozpadem Jugosławii zdarzały się przypadki, że ludzie, chroniąc się w kościołach, zapewniali sobie bezpieczeństwo.


o  W sumie współczesne doświadczenia związane z udzielaniem azylu kościelnego dowodzą, że nawet w najbardziej zsekularyzowanych społeczeństwach XXI wieku kościoły wciąż uosabiają miejsce schronienia. Uciekinierzy, nie napastowani przez nikogo, mieszkają tam czasami wiele miesięcy a nawet lat. Organy państwowe często boją się wyprowadzić azylantów z domu bożego przy użyciu przemocy, mimo że z prawnego punktu widzenia takie postępowanie jest z reguły dopuszczalne.

Ochrona sakralna, która w czasach starożytnych i średniowieczu była stałym elementem porządku społecznego, dziś nie jest już uznawana za legalną. Z tego powodu zagadnienie azylu kościelnego prowadzi do niekończącej się, ostrej dyskusji między kościołem, państwem i społeczeństwem na temat legalności takiego azylu w demokratycznym państwie prawa.

Krytycy uważają, że udzielając azylu, wspólnoty religijne przyznają sobie szczególne prawa, które dziś już im nie przysługują,  stanowią więc tym samym zagrożenie dla instytucji państwa prawa. Orędownicy azylu twierdzą natomiast, że w przypadku azylu kościelnego w konflikt popada prawo i sprawiedliwość. Jest to więc konflikt, który ugruntowana demokracja może i musi wytrzymać. Poza tym, według nich, przyznawanie azylu kościelnego wynika z prawa o wolności wyznania.


o  Współczesny spór między kościołem a państwem o azyl kościelny został po raz pierwszy obszernie zbadany przez politologa Matthiasa Morgensterna. Naukowiec cztery lata prowadził prace badawcze na Uniwersytecie w Augsburgu w Niemczech w katedrze profesora Theo Stammena. W efekcie powstała praca, która obejmuje cały zakres problematyki współczesnego azylu kościelnego, począwszy od momentu jego pojawienia się w latach osiemdziesiątych aż do chwili obecnej.  W książce przestawione zostały - na przykładzie Republiki Federalnej Niemiec -  zagadnienia praktyczne, konkretne konflikty i spory związane z azylem kościelnym oraz wynikające z nich problemy teoretyczno-polityczne i konstytucyjno-prawne.

Badanie obejmuje też szerszy kontekst historyczny związany z azylem kościelnym i zagadnienia ponadregionalne: z jednej strony poprzez nawiązywanie do zmian tego zjawiska na przestrzeni dziejów, z drugiej strony poprzez porównanie analogicznych wydarzeń w Europie Zachodniej i Wschodniej jak i w Ameryce Północnej. Sytuacja w krajach sąsiadujących z Niemcami - Austrii i Szwajcarii została przy tym omówiona ze  szczególną dokładnością. W ramach przeglądu międzynarodowego przeanalizowany został również wpływ stosunków między kościołem a państwem na to, jak państwo reagowało na przypadki udzielania azylu kościelnego.


o  Wydanie książkowe badania skierowane jest zarówno do naukowców jak i wszystkich zainteresowanych, w szczególności do tych, którzy w praktyce mają do czynienia z azylem kościelnym. Oprócz podbudowy naukowej, praca wyróżnia się zrozumiałym językiem i przejrzystością. Problematyka współczesnego azylu kościelnego została przeanalizowana i udokumentowana we wszystkich jej aspektach.
Matthias Morgenstern:

Kirchenasyl in der Bundesrepublik Deutschland.

- Historische Entwicklung,

- Aktuelle Situation,

- Internationaler Vergleich.


Reihe "Politik und Religion"

Westdeutscher Verlag

(Verlag für Sozialwissenschaften)

Wiesbaden 2003

ISBN 978-3-531-14067-4
Więcej informacji na stronach niemieckojęzycznych
Współczesność - Historia - Przegląd krajów - Prasa
Mogą Państwo osobiście skontaktować się z autorem:
Proszę kliknąć na link albo napisać na następujący adres:
post@matthias-morgenstern.de
copyright: Matthias Morgenstern